W tym roku mija sześćdziesiąt lat, odkąd Kuba i USA zerwały stosunki dyplomatyczne. Przez ten czas Kuba pozostawała pod kuratelą ZSRS, raz o mało nie doszło do atomowej wojny, a po upadku Związku Sowieckiego pozostawiona własnemu losowi, siłą inercji toczyła się po kursie wyznaczonym jej niegdyś przez Fidela i jego patronów. Ostatnie wizyta prezydenta USA na tej wyspie, a później spotkanie z Raulem Castro w Panamie, może stanowić przełom w stosunkach kubańsko-amerykańskich.
Dziś można zauważyć pewną odwilż w stosunku do poprzednich dekad, zwłaszcza odkąd stery przejął Raul Castro, brat Fidela. Trudno jednak mówić o liberalizacji, gdy w kubańskich zakładach karnych wciąż siedzą więźniowie polityczni. Kubańskie przywództwo deklaruje gotowość do porozumienia, czego wyrazem były rozmowy prowadzone przez ostatnich 18 miesięcy, jednak jest przy tym mniej entuzjastyczne, niż powszechnie przedstawiają to media.
Gazety i portale chętniej cytują entuzjastyczne wypowiedzi Baracka Obamy niż pełne rezerwy słowa Raula Castro. Podczas gdy ten pierwszy mówił o „historycznym spotkaniu”, otwarciu „nowego rozdziału”, brat kubańskiego dyktatora mówi: „Jesteśmy gotowi rozmawiać o wszystkim”, ale zastrzega przy tym, że „musimy być cierpliwi”.
Bardzo wymowna była sytuacja, kiedy pod koniec konferencji w Hawanie Obama swoim zwyczajem postanowił kordialnie uściskać rozmówcę. Raul Castro chwycił go wówczas za nadgarstek wyciągniętej ręki i uniósł go do góry. Gest przypominał ten, jakim sędzia na bokserskim ringu obwieszcza zwycięstwo jednego z zawodników, dla patrzących jasne jednak było, że jego przesłanie jest inne. „Nie tak obcesowo, pomału, poczekaj z tymi czułościami. Dogadujemy się, ale jeszcze nie jesteśmy przyjaciółmi” – przekazał Castro amerykańskiemu prezydentowi.
Choć kubańscy przywódcy starają się pokazać, że nad wszystkim panują, nie uda im się na dłuższą metę utrzymać dawnego porządku. Fidel jest już stary i do tego stopnia schorowany, że co i rusz pojawiają się pogłoski o jego śmierci. Także jego brat, choć w lepszej formie fizycznej, nie należy do młodzieńców. Dodatkowo system gospodarczy Kuby jest praktycznie od swojego zarania zupełnie niewydolny. W tej sytuacji zmiana jest nieunikniona, a relacje kubańsko-amerykańskie, choć na razie dość chłodne, wkrótce będą musiały się ocieplić.
Jan Kołakowski